قانون جدید تصویب شده مهریه

تلاش برای درک تحولات پیرامون «قانون جدید تصویب شده مهریه»، به ویژه شایعات و اخبار منتشر شده درباره «طرح ۱۴ سکه»، دغدغه بسیاری از زوجین و خانواده هاست. حقیقت این است که طرح ۱۴ سکه مهریه تاکنون به تصویب نهایی نرسیده و جنبه قانونی پیدا نکرده است؛ بلکه در حد یک طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد دائم، همواره ستون بنای خانواده در فرهنگ ایرانی و اسلامی محسوب شده است. این حق، که در قانون مدنی ایران نیز ریشه های عمیقی دارد، با گذشت زمان و تحولات اجتماعی و اقتصادی، با چالش ها و بحث های متعددی روبرو شده است. در سال های اخیر، موجی از اخبار و شایعات درباره تغییرات بنیادین در قوانین مهریه، به ویژه در رابطه با محدودیت های جدید و طرح های پیشنهادی مجلس، به گوش می رسد که ابهامات زیادی را برای عموم مردم ایجاد کرده است. بسیاری از افراد به دنبال پاسخ به این پرسش هستند که آیا «قانون جدیدی برای مهریه» تصویب شده و چه تأثیری بر زندگی آن ها خواهد داشت؟ این مقاله تلاش می کند تا با شفاف سازی واقعیت ها، تبیین قوانین موجود و بررسی طرح های در حال بررسی، ابهامات را برطرف کرده و راهنمایی جامع و کاربردی در اختیار خوانندگان قرار دهد تا بتوانند با آگاهی کامل در این مسیر گام بردارند.

مهریه در بستر قانون: تعریفی از یک سنت دیرینه تا چالش های نوین

مهریه، در بستر قانون مدنی ایران و فرهنگ غنی آن، نمادی از تعهد مرد نسبت به زن در آغاز زندگی مشترک است. این مال، که می تواند به اشکال مختلف (مانند وجه نقد، سکه طلا، اموال غیرمنقول یا حتی آموزش مهارت خاص) تعیین شود، به محض جاری شدن صیغه عقد، به مالکیت زن درمی آید و او هر زمان که بخواهد، می تواند آن را مطالبه کند. با این حال، با گذشت زمان و تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی، این سنت دیرینه نیز با چالش های حقوقی و اجتماعی متعددی مواجه شده است که ضرورت شناخت دقیق ابعاد آن را بیش از پیش آشکار می سازد.

فهم عمیق انواع مهریه: عندالمطالبه یا عندالاستطاعه؟

برای درک دقیق تحولات اخیر در قوانین مهریه، ابتدا باید با مفاهیم پایه ای آن آشنا شد. مهریه، بسته به شروط ضمن عقد، می تواند به دو شکل اصلی مطالبه و پرداخت شود. هر یک از این انواع، پیامدهای حقوقی و عملی متفاوتی برای زوجین به همراه دارد. آشنایی با این تفاوت ها، به زوجین کمک می کند تا در زمان عقد، با دید بازتری نسبت به انتخاب نوع مهریه اقدام کنند و در صورت بروز اختلاف، حقوق و تکالیف خود را بهتر بشناسند.

مهریه عندالمطالبه: حق زن، تعهد مرد

مهریه عندالمطالبه، رایج ترین نوع مهریه در ایران است. در این نوع مهریه، زن به محض جاری شدن صیغه عقد و ثبت آن، مالک تمام و کمال مهریه تعیین شده می شود و هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از همسر خود مطالبه کند. نکته مهم در اینجا این است که مطالبه مهریه عندالمطالبه، نیازی به اثبات توانایی مالی مرد ندارد؛ یعنی زن برای درخواست مهریه خود، ملزم نیست ثابت کند که همسرش توانایی پرداخت آن را دارد. مرد نیز موظف است در صورت مطالبه زن، مهریه را بپردازد.

یکی از تجربه هایی که بسیاری از زوجین درگیر آن می شوند، مربوط به مطالبه مهریه عندالمطالبه است. در این شرایط، زن می تواند با مراجعه به اداره ثبت یا دادگاه، درخواست خود را مبنی بر دریافت مهریه ثبت کند. در صورت عدم پرداخت از سوی مرد، امکان توقیف اموال او (به جز مستثنیات دین) وجود دارد. این ویژگی، مهریه عندالمطالبه را به ابزاری قوی برای تضمین حقوق زن تبدیل کرده است، اما در عین حال می تواند فشارهای مالی قابل توجهی را بر مرد وارد آورد و گاهی منجر به اختلافاتی عمیق در زندگی مشترک شود.

1. حق مطالبه در هر زمان، حتی بدون طلاق.
2. عدم نیاز به اثبات توانایی مالی زوج توسط زوجه.
3. قابلیت توقیف اموال زوج برای وصول مهریه.
4. ضمانت اجرای حبس برای ۱۱۰ سکه در صورت عدم ارائه دادخواست اعسار یا عدم پرداخت اقساط.

مهریه عندالاستطاعه: مشروط به توان مالی زوج

بر خلاف مهریه عندالمطالبه، مهریه عندالاستطاعه نوعی از مهریه است که مطالبه و دریافت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد (استطاعت مالی) توسط زن است. این بدان معناست که زن برای دریافت مهریه خود، باید به دادگاه مراجعه کرده و ثابت کند که همسرش توانایی پرداخت مهریه را دارد. در صورتی که مرد توانایی مالی کافی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، دادگاه می تواند با توجه به شرایط او، مهریه را به صورت اقساطی تعیین کند.

تجربه نشان داده است که مهریه عندالاستطاعه، با هدف کاهش فشار بر مردان و تسهیل ازدواج، در سال های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، فرآیند اثبات استطاعت مالی می تواند پیچیده و زمان بر باشد. زن برای اثبات توانایی مالی مرد، می تواند مدارکی مانند لیست اموال، حقوق و درآمدهای او را به دادگاه ارائه دهد. در صورت پذیرش دادخواست اعسار از سوی مرد، او مکلف به پرداخت مهریه به صورت قسطی می شود و عدم پرداخت اقساط می تواند منجر به جلب او شود.

1. مشروط به توانایی مالی زوج برای پرداخت.
2. نیاز به اثبات استطاعت مالی توسط زوجه در دادگاه.
3. تقسیط مهریه در صورت عدم توانایی مالی زوج.
4. کاهش فشار بر مردان در آغاز زندگی مشترک.

تفاوت های کلیدی مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

درک تفاوت های بنیادین میان مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه برای هر زوجی که در آستانه ازدواج قرار دارد یا درگیر مسائل حقوقی مهریه است، بسیار ضروری است. این تفاوت ها نه تنها در زمان مطالبه مهریه نمود پیدا می کنند، بلکه بر رویه های قانونی و حقوقی مربوط به توقیف اموال و حتی امکان جلب زوج نیز تأثیرگذار هستند.

ویژگی	مهریه عندالمطالبه	مهریه عندالاستطاعه
شرط مطالبه	بلافاصله پس از عقد	منوط به اثبات توانایی مالی زوج
توقیف اموال	با معرفی اموال، امکان پذیر است	پس از اثبات استطاعت و عدم پرداخت
امکان جلب	در شرایط خاص ۱۱۰ سکه و عدم اعسار	در صورت عدم پرداخت اقساط مصوب
بار اثبات	بر عهده مرد (در صورت ادعای اعسار)	بر عهده زن (برای اثبات استطاعت مرد)
فشار مالی اولیه	بالا (ممکن است مرد را مجبور به پرداخت یکجا کند)	کمتر (اجازه می دهد تا مرد بر اساس توانایی بپردازد)

به عنوان مثال، در مهریه عندالمطالبه، اگر مردی ۱۰۰ سکه را به عنوان مهریه همسرش تعیین کرده باشد، زن می تواند بلافاصله پس از عقد، آن را مطالبه کند و در صورت عدم پرداخت، می تواند درخواست توقیف اموال او را داشته باشد. اما در مهریه عندالاستطاعه، اگر همین ۱۰۰ سکه تعیین شده باشد، زن ابتدا باید ثابت کند که مرد توانایی پرداخت این مقدار را دارد، تا دادگاه حکم به پرداخت یا تقسیط آن صادر کند.

قوانین موجود مهریه در سال ۱۴۰۴: واقعیت های لازم الاجرا

در حال حاضر، قوانین مربوط به مهریه در ایران بر اساس «قانون حمایت خانواده» و رویه های قضایی جاری، مسیر مشخصی را طی می کند. آشنایی با این قوانین برای هر دو سوی زندگی مشترک، یعنی زن و مرد، حیاتی است تا بتوانند تصمیمات آگاهانه ای در مراحل مختلف بگیرند. شایعات و اخبار نادرست می تواند مسیر قانونی را دشوارتر کند، از این رو، تمرکز بر قوانین واقعی و جاری از اهمیت بالایی برخوردار است.

سقف ۱۱۰ سکه و داستان «حبس زدایی»

یکی از مهم ترین تحولات در قوانین مهریه، مربوط به سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی است که در سال های اخیر برای جلوگیری از زندانی شدن مردان به دلیل عدم پرداخت مهریه، وضع شده است. این قانون اغلب به اشتباه به عنوان سقفی برای کل مهریه تفسیر می شود، در حالی که اینگونه نیست.

این قانون به این معناست که از مجموع مهریه تعیین شده، تنها تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی، دارای ضمانت اجرای کیفری (حبس) است. یعنی اگر مردی توانایی پرداخت ۱۱۰ سکه اول را نداشته باشد، زن می تواند با طی مراحل قانونی، حکم جلب او را دریافت کند. اما اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، برای مازاد بر این مقدار، مرد زندانی نمی شود. هدف اصلی از این قانون، «حبس زدایی» بوده است؛ به این معنی که از زندانی شدن مردان به دلیل تعهدات مالی مهریه جلوگیری شود و راه های قانونی دیگری برای وصول آن پیش بینی گردد.

تجربه نشان می دهد که در رویه های فعلی، حتی برای ۱۱۰ سکه نیز، مرد تنها در صورتی جلب و زندانی می شود که پس از صدور حکم، دادخواست اعسار خود را (مبنی بر عدم توانایی مالی) ارائه نکند یا پس از تقسیط مهریه، از پرداخت اقساط تعیین شده امتناع ورزد. در غیر این صورت، با پذیرش دادخواست اعسار و تقسیط مهریه، مرد زندانی نخواهد شد، مگر اینکه به تعهدات اقساطی خود عمل نکند.

سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی، مرز بین ضمانت اجرای کیفری (حبس) و تعهد صرف مالی است. این قانون نه تنها بر پرداخت مهریه تأکید دارد، بلکه در تلاش است تا با مدیریت این تعهد، از فشار مضاعف بر زوجین و پیامدهای اجتماعی ناشی از حبس افراد جلوگیری کند.

مهریه های بالای ۱۱۰ سکه: نحوه مطالبه و پرداخت

سوالی که اغلب مطرح می شود این است که اگر مهریه زن بیش از ۱۱۰ سکه باشد، تکلیف چیست؟ آیا مابقی مهریه ساقط می شود؟ پاسخ قاطع این است که خیر، مهریه به هر میزانی که در عقدنامه ثبت شده باشد، حق زن است و مرد موظف به پرداخت آن است. سقف ۱۱۰ سکه، تنها مربوط به ضمانت اجرای کیفری (حبس) است و به معنای سقف تعهد مالی نیست.

برای مهریه های بالای ۱۱۰ سکه، زن می تواند مابقی آن را از طریق مجاری قانونی مطالبه کند. این مطالبه معمولاً از طریق توقیف اموال و دارایی های مرد (به جز مستثنیات دین) صورت می گیرد. اگر مرد توانایی پرداخت یکجای مابقی مهریه را نداشته باشد، زن می تواند درخواست تقسیط آن را از دادگاه داشته باشد و دادگاه با بررسی توانایی مالی مرد، نسبت به تقسیط آن اقدام خواهد کرد. این وضعیت نشان می دهد که مهریه های سنگین، حتی بدون ضمانت اجرای حبس، همچنان می توانند فشارهای مالی طولانی مدتی را بر مرد وارد کنند.

دادخواست اعسار: مسیری برای تقسیط مهریه

دادخواست اعسار، ابزاری قانونی است که مرد در صورت عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه، می تواند به آن متوسل شود. «اعسار» به معنای ناتوانی از پرداخت دیون (بدهی ها) است. هنگامی که زن مهریه خود را مطالبه می کند و مرد توانایی پرداخت یکجای آن را ندارد، می تواند با ارائه دادخواست اعسار به دادگاه، از خود رفع مسئولیت حبس کرده و مهریه را به صورت قسطی پرداخت کند.

مراحل ارائه دادخواست اعسار شامل تقدیم دادخواست به دادگاه، اثبات عدم تمکن مالی با ارائه مدارک و شواهد (مانند لیست دارایی ها، بدهی ها، و درآمدهای کم) است. دادگاه با بررسی این مدارک و در صورت لزوم، تحقیق از شهود، تصمیم گیری می کند. اگر دادخواست اعسار پذیرفته شود، دادگاه با در نظر گرفتن توانایی مالی مرد (مانند حقوق و درآمد ماهانه)، مهریه را به اقساط منطقی تقسیم می کند. در این صورت، مرد موظف است اقساط را به موقع پرداخت کند. عواقب عدم پرداخت اقساط مهریه می تواند شامل حکم جلب مجدد و توقیف اموال باشد.

1. تقدیم دادخواست اعسار به دادگاه پس از صدور حکم پرداخت مهریه.
2. اثبات عدم تمکن مالی با ارائه اسناد، مدارک و شهادت شهود.
3. در صورت پذیرش دادخواست، تعیین اقساط مهریه توسط دادگاه.
4. مسئولیت پرداخت منظم اقساط و عواقب عدم پرداخت آن.

چگونه مهریه را مطالبه کنیم؟ (راه های قانونی مطالبه مهریه)

مطالبه مهریه، بسته به شرایط و تصمیم زن، می تواند از دو طریق اصلی اداره ثبت و دادگاه خانواده انجام شود. هر یک از این مسیرها، رویه ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند که شناخت آن ها به زن در انتخاب راه مناسب کمک می کند.

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت، یکی از راه های نسبتاً سریع تر برای زنانی است که سند ازدواج رسمی دارند. در این روش، زن با در دست داشتن اصل سند ازدواج به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، مراجعه می کند و تقاضای صدور اجراییه مهریه را می دهد. سپس، اجراییه به مرد ابلاغ می شود و او ۱۰ روز فرصت دارد تا مهریه را پرداخت کند.

مزایای این روش شامل سرعت نسبی در آغاز فرآیند توقیف اموال است. اگر مرد در مهلت مقرر اقدام به پرداخت نکند، زن می تواند با معرفی اموال و دارایی های او (مانان حساب های بانکی، حقوق کارمندی، اموال غیرمنقول) از طریق اداره ثبت، درخواست توقیف کند. با این حال، اداره ثبت امکان جلب مرد را ندارد و این امر تنها از طریق دادگاه قابل پیگیری است. همچنین، هزینه های دادرسی در اداره ثبت می تواند نسبتاً بالا باشد که برخی از زنان را با چالش مواجه می کند. در گذشته، این امکان وجود داشت که تمام مهریه از طریق اداره ثبت مطالبه شود، اما با تغییرات جدید، ممکن است برای بخشی از مهریه نیاز به مراجعه به دادگاه باشد.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

مسیر دیگر برای مطالبه مهریه، مراجعه به دادگاه خانواده است. این روش، به ویژه در مواردی که سند ازدواج غیررسمی باشد، یا زن قصد جلب مرد را داشته باشد، یا اموالی از مرد برای توقیف در اداره ثبت شناسایی نشود، کاربرد دارد. مراحل این روش شامل تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه، ارائه مدارک لازم (سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی) و شرکت در جلسات دادرسی است.

دادگاه خانواده پس از بررسی پرونده، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. در این مرحله، دادگاه می تواند نسبت به توقیف اموال، حقوق کارمندی (یک سوم حقوق در صورت جدایی و یک چهارم در صورت ادامه زندگی) و سایر دارایی های مرد اقدام کند. یکی از جنبه های مهم در این مسیر، مفهوم «مستثنیات دین» است. مستثنیات دین، اموالی هستند که حتی در صورت مطالبه مهریه، قابل توقیف نیستند و برای حفظ حداقل زندگی آبرومندانه مرد در نظر گرفته شده اند. این موارد شامل منزل مسکونی ضروری، اثاثیه ضروری زندگی، آذوقه موجود، کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم، و ابزار و وسایل کار برای کسب وکار و مشاغل است. درک این محدودیت ها برای هر دو طرف دعوا از اهمیت بالایی برخوردار است.

• منزل مسکونی مورد نیاز و متناسب با شأن عرفی بدهکار.
• اثاثیه ضروری زندگی.
• آذوقه موجود و مورد نیاز به مدت معقول.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم.
• ابزار و وسایل کار برای کسب وکار و مشاغل.
• مبالغ ضروری برای هزینه های درمانی بدهکار و افراد تحت تکفل.
• حقوق بازنشستگی و وظیفه (با محدودیت های قانونی برای کسر).

طرح قانون جدید مهریه ۱۴ سکه: شفاف سازی شایعات و واقعیت ها

در سال های اخیر، موضوع «طرح ۱۴ سکه مهریه» به یکی از پربحث ترین مسائل در حوزه خانواده و حقوق مدنی تبدیل شده است. بسیاری از مردم، به خصوص زوجین جوان یا آن هایی که درگیر مسائل مهریه هستند، درباره تصویب شدن این طرح و تأثیر آن بر زندگی شان ابهامات جدی دارند. اینجا به واقعیت این طرح می پردازیم و تلاش می کنیم تا شایعات را از واقعیت جدا کنیم.

آیا قانون ۱۴ سکه مهریه تصویب شده است؟ (پاسخ قاطع)

یکی از مهم ترین سوالاتی که ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است، این است که آیا طرح ۱۴ سکه مهریه به قانون لازم الاجرا تبدیل شده است؟

خیر، با قاطعیت می توان گفت که طرح ۱۴ سکه مهریه تاکنون به تصویب نهایی نرسیده و به قانون لازم الاجرا تبدیل نشده است. این موضوع در حد «طرح پیشنهادی» یا «در حال بررسی در مجلس شورای اسلامی» قرار دارد و هنوز مراحل قانونی خود را برای تبدیل شدن به قانون طی نکرده است. سخنگوی کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس نیز در مصاحبه های مختلف بر این موضوع تأکید کرده و آن را صرفاً یک طرح پیشنهادی برای اصلاح قوانین موجود مهریه دانسته اند.

این شفاف سازی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا انتشار اطلاعات نادرست می تواند منجر به سردرگمی، نگرانی های بی مورد و حتی تصمیم گیری های اشتباه در مسائل حیاتی زندگی مشترک شود. افراد باید به منابع خبری معتبر و متخصصان حقوقی مراجعه کنند تا از آخرین وضعیت قوانین اطلاع دقیق پیدا کنند.

مهم ترین مفاد پیشنهادی طرح ۱۴ سکه (در صورت تصویب)

با وجود عدم تصویب نهایی طرح ۱۴ سکه، آگاهی از مفاد پیشنهادی آن می تواند به درک بهتر اهداف و رویکردهای قانون گذار کمک کند. این طرح، با هدف تسهیل ازدواج و کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از مهریه های سنگین، ایده های جدیدی را مطرح کرده است:

• حمایت قانونی معادل ۱۴ سکه: در این طرح پیشنهاد شده است که حمایت قانونی قوی تر، مثلاً امکان جلب یا ضمانت اجرای سریع تر، فقط برای ۱۴ سکه اول مهریه در نظر گرفته شود. این امر به زوجین اطمینان خاطر می دهد که تا این سقف، مهریه از پشتوانه قانونی محکمی برخوردار است.

• امکان توافق بر مهریه بیشتر: طرح ۱۴ سکه به معنای ممنوعیت تعیین مهریه بیش از ۱۴ سکه نیست. زوجین می توانند همچنان بر سر مهریه های بالاتر توافق کنند و آن را در عقدنامه ثبت نمایند، اما برای مازاد بر ۱۴ سکه، ضمانت اجرای کیفری (حبس) وجود نخواهد داشت و مطالبه آن صرفاً از طریق توقیف اموال امکان پذیر است. بحث های اولیه نیز در مورد اعمال تبعات مالیاتی بر مهریه های سنگین (بیش از یک سقف معین) مطرح شده بود که هدف از آن، جلوگیری از تبدیل مهریه به ابزاری برای معاملات مالی است.

• بررسی حذف عندالمطالبه و جایگزینی با عندالاستطاعه: در برخی بخش های این طرح یا نظرات کارشناسان مرتبط با آن، ایده حذف اصطلاح عندالمطالبه از سند ازدواج و جایگزینی آن با عندالاستطاعه مطرح شده است. این تغییر می تواند تأثیر چشمگیری بر رویه مطالبه مهریه داشته باشد و فشار مالی اولیه را از دوش مردان بردارد. آیت الله سبحانی نیز در نامه ای به رئیس قوه قضائیه، بر لزوم پرداخت مهریه عندالاستطاعه تأکید کرده و خواستار بازنگری در این خصوص شده بودند.

اهداف و دلایل ارائه طرح ۱۴ سکه

ارائه طرح ۱۴ سکه مهریه، از دغدغه ها و ضرورت های اجتماعی و اقتصادی کنونی کشور نشأت می گیرد. قانون گذاران و کارشناسان حقوقی، با مشاهده پیامدهای مهریه های سنگین، به دنبال یافتن راهکارهایی برای تعادل بخشیدن به حقوق زوجین و پایداری بنیان خانواده هستند. مهم ترین دلایل و اهداف ارائه این طرح را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• کاهش آمار طلاق و تسهیل ازدواج جوانان: مهریه های سنگین، به عاملی بازدارنده برای ازدواج جوانان تبدیل شده اند. مردان به دلیل ترس از تعهدات مالی سنگین و عواقب حقوقی آن، از تشکیل خانواده منصرف می شوند. این طرح با کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری، سعی در کاهش این ترس و تشویق جوانان به ازدواج دارد.
• مقابله با بحران پیری جمعیت: کاهش نرخ ازدواج و افزایش سن ازدواج، به بحران پیری جمعیت در کشور دامن زده است. تسهیل ازدواج، می تواند گامی موثر در راستای سیاست های جمعیتی کشور باشد.
• کاهش آسیب های اجتماعی و فشار بر زوجین: اختلافات خانوادگی ناشی از مهریه، به یکی از عوامل اصلی تنش های اجتماعی تبدیل شده است. این طرح با مدیریت تعهدات مهریه، به دنبال کاهش فشارهای روانی و مالی بر زوجین و در نتیجه، کاهش آسیب های اجتماعی است.
• ایجاد آرامش خاطر برای مردان: احساس تهدید و نگرانی از آینده مالی در صورت بروز اختلاف، می تواند آرامش را از مردان سلب کند. طرح ۱۴ سکه با ایجاد یک سقف منطقی برای ضمانت اجرای حبس، قصد دارد آرامش خاطر بیشتری برای مردان فراهم آورد.

آیا طرح ۱۴ سکه شامل ازدواج های قبلی می شود؟

یکی از مهم ترین پرسش ها و نگرانی ها برای زوجینی که پیش از مطرح شدن طرح ۱۴ سکه ازدواج کرده اند، این است که آیا این قانون (در صورت تصویب) شامل حال آن ها نیز می شود؟ این سوال در نظرات کاربران مقالات مشابه نیز به کرات دیده شده است.

پاسخ به این سوال بر اساس یک اصل حقوقی بنیادی به نام «عطف به ماسبق نشدن قوانین» داده می شود. طبق این اصل، قوانین جدید، بر رویدادها و قراردادهایی که پیش از تصویب آن ها رخ داده اند، تأثیر نمی گذارند. به عبارت دیگر، یک قانون جدید، معمولاً نمی تواند بر تعهدات و حقوقی که در گذشته بر اساس قوانین قبلی ایجاد شده اند، اثر بگذارد، مگر اینکه در متن خود قانون صراحتاً به این موضوع اشاره و تصریح شده باشد که شامل قراردادهای گذشته نیز می شود.

بنابراین، اگر طرح ۱۴ سکه مهریه در آینده به قانون تبدیل شود، به احتمال بسیار زیاد و بر اساس رویه قضایی مرسوم، شامل ازدواج هایی که پیش از تاریخ تصویب آن به ثبت رسیده اند، نخواهد شد. مهریه ای که بر اساس قوانین پیشین در عقدنامه ها ثبت شده، همچنان به قوت خود باقی است و میزان آن تعیین کننده حقوق زن خواهد بود. سقف ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای کیفری نیز همچنان برای ازدواج های قبلی معتبر است و تغییر در تعداد سکه های دارای ضمانت اجرایی، صرفاً برای عقدنامه هایی خواهد بود که پس از تصویب و لازم الاجرا شدن قانون جدید ثبت می شوند.

نظرات موافقان و مخالفان طرح ۱۴ سکه

طرح ۱۴ سکه مهریه، از همان ابتدا، موافقان و مخالفان بسیاری را در جامعه و میان کارشناسان حقوقی و جامعه شناسان به همراه داشته است. هر گروه دلایل و استدلال های خاص خود را برای حمایت یا مخالفت با این طرح دارند که مرور آن ها می تواند به درک ابعاد مختلف این موضوع کمک کند.

موافقان طرح:

• تسهیل ازدواج: بسیاری از موافقان معتقدند مهریه های سنگین مانع اصلی ازدواج جوانان است و این طرح می تواند با کاهش بار مالی، مسیر ازدواج را هموار کند.

• کاهش طلاق های صوری: به عقیده آن ها، مهریه در برخی موارد به ابزاری برای طلاق های صوری یا سوءاستفاده های مالی تبدیل شده و این طرح می تواند جلوی این پدیده را بگیرد.

• پایان دادن به زندانی شدن مردان: با توجه به افزایش قیمت سکه، زندانی شدن مردان به دلیل مهریه به یک معضل اجتماعی تبدیل شده و این طرح راه حلی برای آن است.

• تثبیت بنیان خانواده: برخی باور دارند که با حذف دغدغه مهریه سنگین، زوجین با آرامش خاطر بیشتری زندگی مشترک خود را آغاز کرده و این به تحکیم خانواده کمک می کند.

مخالفان طرح:

• تضعیف حقوق زنان: مخالفان، به ویژه فعالان حقوق زنان، این طرح را به منزله تضعیف حقوق مالی زنان و از بین بردن تنها پشتوانه مالی آن ها در صورت طلاق یا مشکلات زندگی می دانند.

• افزایش طلاق: برخی معتقدند کاهش مهریه، به مردان اجازه می دهد تا با ریسک کمتر اقدام به طلاق کنند و این خود باعث افزایش آمار طلاق خواهد شد.

• نادیده گرفتن تورم: در شرایط تورمی، ۱۴ سکه ارزش مالی ناچیزی دارد و نمی تواند پشتوانه واقعی برای زن باشد.

• عدم ریشه یابی مشکلات اصلی: به عقیده این گروه، مشکلات اصلی ازدواج و طلاق در مسائل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی عمیق تری ریشه دارد و تغییر مهریه به تنهایی نمی تواند آن ها را حل کند.

موافقان طرح ۱۴ سکه، آن را گامی در راستای تسهیل ازدواج و کاهش طلاق می دانند، در حالی که مخالفان نگران تضعیف حقوق زنان و جایگاه مهریه به عنوان یک پشتوانه مالی هستند.

این بحث ها نشان دهنده پیچیدگی موضوع و نیاز به بررسی همه جانبه ابعاد حقوقی، اجتماعی و فرهنگی آن است تا هرگونه تصمیم گیری، به نفع پایداری خانواده و حقوق تمامی افراد باشد.

نکات کاربردی و پاسخ به دغدغه های رایج مهریه

در مسیر پر پیچ و خم زندگی مشترک و حتی پس از آن، ممکن است سوالات و چالش های متعددی درباره مهریه پیش بیاید. این بخش به برخی از دغدغه های رایج و نکات کلیدی برای مدیریت بهتر این مسائل می پردازد که می تواند راهگشای بسیاری از ابهامات باشد.

تاثیر درخواست طلاق بر مهریه: زن و مرد چه می دانند؟

وضعیت مهریه در صورت درخواست طلاق، بسته به اینکه درخواست از سوی زن باشد یا مرد، متفاوت است:

• اگر مرد درخواست طلاق دهد: در این حالت، مرد موظف به پرداخت تمام مهریه است. دادگاه معمولاً حکم به پرداخت کامل مهریه (به صورت یکجا یا اقساطی، بسته به توان مالی مرد و نوع مهریه) صادر می کند و امکان بخشش مهریه از سوی زن در این شرایط، کمتر پیش می آید مگر با توافق.

• اگر زن درخواست طلاق دهد: در طلاق هایی که به درخواست زن صورت می گیرد (مانند طلاق خلع)، زن برای جلب رضایت مرد به طلاق، ممکن است مجبور به بخشش قسمتی یا تمام مهریه خود شود. این بخشش به عنوان «فدیه» شناخته می شود. میزان بخشش مهریه نیز به توافق زوجین و نظر دادگاه بستگی دارد و این تجربه برای بسیاری از زنان، دشوار و همراه با از دست دادن حق مالی شان است.

وضعیت مهریه پس از فوت زن یا مرد

موضوع مهریه پس از فوت یکی از زوجین، دارای احکام حقوقی خاصی است:

• فوت زن: در صورتی که زن پیش از دریافت مهریه خود فوت کند، مهریه او به عنوان بخشی از ترکه (اموال به جا مانده) او محسوب می شود و به وراث شرعی وی (شامل پدر، مادر، فرزندان و همسر) به نسبت سهم الارث هر یک منتقل می گردد. وراث می توانند از طریق مجاری قانونی، مهریه را از مرد مطالبه کنند.

• فوت مرد: اگر مرد فوت کند و مهریه زن پرداخت نشده باشد، مهریه زن از ماترک (اموال به جا مانده) مرد پرداخت می شود. زن به عنوان یکی از بستانکاران، در اولویت پرداخت قرار دارد و می تواند مهریه خود را پیش از تقسیم ارث میان وراث، دریافت کند.

نقش خیانت در مطالبه مهریه

یکی دیگر از سوالات متداول، درباره تأثیر خیانت یکی از زوجین بر مطالبه مهریه است. مهم است بدانیم که بر اساس قوانین موجود در ایران، وقوع خیانت از سوی زن یا مرد، به صورت مستقیم مهریه را ساقط نمی کند. مهریه، یک حق مالی است که به محض جاری شدن عقد نکاح برای زن ایجاد می شود و مستقل از مسائل اخلاقی یا تخلفات زناشویی است.

با این حال، در برخی پرونده ها و شرایط خاص، اثبات خیانت ممکن است بر رویه های قضایی (مانند تعیین تکلیف برای طلاق) تأثیر بگذارد، اما به طور مستقیم منجر به حذف یا کاهش مهریه نخواهد شد. برای اثبات خیانت نیز، نیاز به مدارک و شواهد قوی و محکم است که در دادگاه های خانواده قابل رسیدگی باشد. این تجربه برای بسیاری از افرادی که درگیر این مسائل می شوند، می تواند پیچیده و از نظر عاطفی بسیار دشوار باشد.

اهمیت مشاوره حقوقی پیش از ازدواج و در زمان بروز مشکلات

با توجه به پیچیدگی های قوانین مهریه و تحولات احتمالی آن، اهمیت مشاوره با یک وکیل متخصص مهریه و حقوق خانواده بیش از پیش آشکار می شود. مشاوره حقوقی می تواند در مراحل مختلف به زوجین کمک کند:

• پیش از ازدواج: برای درک کامل حقوق و تعهدات، انتخاب نوع مهریه (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) و تعیین میزان منطقی آن. این امر می تواند از بروز بسیاری از مشکلات آتی جلوگیری کند.

• در زمان بروز مشکلات: در صورت بروز اختلاف، مشاوره با وکیل به زن یا مرد کمک می کند تا بهترین و موثرترین راهکار قانونی را برای مطالبه یا پرداخت مهریه اتخاذ کنند، از توقیف بی رویه اموال جلوگیری کرده و از حقوق خود به نحو احسن دفاع نمایند. یک وکیل متخصص می تواند با ارائه اطلاعات دقیق و به روز، از اتخاذ تصمیمات نادرست و تکیه بر شایعات جلوگیری کند.

مالیات مهریه (بحثی در طرح های آتی)

در کنار طرح ۱۴ سکه، بحث مالیات مهریه نیز از جمله موضوعاتی است که در سال های اخیر در محافل حقوقی و اقتصادی مطرح شده است. ایده اصلی پشت این موضوع، جلوگیری از تبدیل مهریه به ابزاری برای فرار مالیاتی یا معاملات مالی است که ماهیت اصلی مهریه را مخدوش می کند. برخی از طرح های پیشنهادی، مالیات بر مهریه های سنگین (بالاتر از یک سقف مشخص) را مطرح کرده بودند.

هدف از این پیشنهاد، صرفاً افزایش درآمد دولت نیست، بلکه ایجاد بازدارندگی برای تعیین مهریه های غیرمنطقی و نجومی است که عملاً قابلیت پرداخت ندارند و تنها به چالش های اجتماعی و حقوقی دامن می زنند. با این حال، باید تأکید کرد که تاکنون هیچ قانون قطعی در خصوص اعمال مالیات بر مهریه به تصویب نرسیده و این موضوع همچنان در حد یک پیشنهاد یا بحث اولیه باقی مانده است و زوجین نباید بر اساس این گونه شایعات تصمیم گیری کنند.

نتیجه گیری: آینده مهریه و ضرورت آگاهی حقوقی

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد دائم، همواره مورد توجه قانون گذار و جامعه بوده است. تحولات اقتصادی و اجتماعی، لزوم بازنگری و اصلاح در قوانین را بیش از پیش نمایان کرده است. در حال حاضر، آنچه لازم الاجراست، همان قوانین مربوط به مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه، سقف ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای کیفری و امکان دادخواست اعسار برای تقسیط مهریه است. مردان باید بدانند که حتی در صورت تقسیط، عدم پرداخت منظم اقساط می تواند پیامدهای حقوقی جدی به همراه داشته باشد.

درباره «طرح قانون جدید مهریه ۱۴ سکه»، ضروری است که شفاف سازی شود این طرح تاکنون به تصویب نهایی نرسیده و تنها در حد یک پیشنهاد در مجلس در حال بررسی است. بنابراین، هیچ «قانون جدید تصویب شده مهریه»ای در این خصوص وجود ندارد که بر زندگی زوجین در حال حاضر تأثیر بگذارد، به ویژه برای ازدواج هایی که پیش از این صورت گرفته اند، اصل «عطف به ماسبق نشدن قوانین» حاکم است. آینده مهریه، با توجه به بحث های جاری در مجلس و نظرات کارشناسان، ممکن است شاهد تغییراتی در رویکردهای قانونی باشد، اما تا زمان تصویب نهایی و ابلاغ رسمی، این تغییرات جنبه قانونی نخواهند داشت.

در نهایت، بهترین راهکار برای تمامی زوجین، اعم از کسانی که در آستانه ازدواج قرار دارند یا با چالش های حقوقی مهریه دست و پنجه نرم می کنند، کسب آگاهی کامل از قوانین موجود و مشورت با وکیل متخصص در امور خانواده است. اتکا به اطلاعات دقیق و مستند، می تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کرده و مسیر زندگی را برای زوجین هموارتر سازد. این آگاهی، پشتوانه ای محکم برای تصمیم گیری های آگاهانه و حفظ آرامش در زندگی مشترک خواهد بود.